ئاخبارات ئېلان قىلىش – دەرھال تارقىتىش ئۈچۈن
سۈرگۈندىكى شەرقىي تۈركىستان ھۆكۈمىتى (ETGE)
East-Turkistan.Net
contact@East-Turkistan.Net
2024، 12-ئۆكتەبىر
بۈگۈن دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى شەرقىي تۈركىستانلىقلار بىرلىكتە ماتەم كۈنى ئۆتكۈزۈلدى، بۇنىڭ ئىچىدە ئونلىغان ئۇيغۇر ۋە ئۇلارنىڭ قوللىغۇچىلىرى ئاقساراينىڭ سىرتىغا يىغىلىپ، خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستانغا قىلغان 75 يىللىق رەھىمسىز ھەربىي تاجاۋۇزچىلىقىنى خاتىرىلەش ۋە نامايىش قىلىش ئۈچۈن جەم بولدى. خىتاي ھۆكۈمىتى ئەسكەرلىرى 1949-يىلى 10-ئاينىڭ 12-كۈنى ۋەتىنىمىزگە تاجاۋۇز قىلغاندىن بۇيان، شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز ۋە باشقا تۈرك خەلقلىرىگە ئىرقىي قىرغىنچىلىق، سىستېمىلىق مۇستەملىكە قىلىش ۋە كەڭ كۆلەملىك زۇلۇم قىلىش جىنايىتىنى داۋاملاشتۇرۇپ كەلدى.
گەرچە خىتاينىڭ ۋەھشىيلىكىنى ئامېرىكا ھۆكۈمىتى ۋە غەربتىكى ئون نەچچە دۆلەتنىڭ پارلامېنتلىرى «داۋام قىلىۋاتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىق» دەپ ئېتىراپ قىلغان، شۇنداقلا بىرلەشكەن مىللەتلەر تەشكىلاتى تەرىپىدىن «ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەت» دەپ ئېتىراپ قىلىنغان بولسىمۇ، ئەمما خىتاينىڭ مەسئۇلىيىتىنى سۈرۈشتۈرۈش ئۈچۈن ھېچقانداق ئىش قىلىنمىغان. خىتاي شەرقىي تۈركىستانغا تاجاۋۇز قىلىپ 75 يىلدىن كېيىن ۋە 2014-يىلى مايدا ئىرقىي قىرغىنچىلىق ھەرىكىتىنى باشلىغان ئون يىلدىن كۆپرەك ۋاقىتتىن بۇيان، شەرقىي تۈركىستاندىكى مىليونلىغان ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈرك خەلقلىرى داۋاملىق تۇتقۇن قىلىنىپ تۈرمىدە يېتىش، مەجبۇرىي ئەمگەك ئارقىلىق قۇل قىلىنىش، مەجبۇرىي تۇغماسلىق ۋە مەدەنىيەت ۋە مىللىي كىملىكى سىستېمىلىق يوقىتىلىشقا مەرۇز قالدى.
سۈرگۈندىكى شەرقىي تۈركىستان ھۆكۈمىتىنىڭ رەئىسى دوكتور مەمتىمىن ئەلا: «سۆزنىڭ ۋاقتى ئۆتۈپ كەتتى. بىز كانادا، ئامېرىكا ۋە ئەركىنلىك ۋە كىشىلىك ھوقۇقنى تەشەببۇس قىلىدىغان بارلىق دۆلەتلەرنى قەتئىي ھەرىكەت قىلىشقا چاقىرىمىز. شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئىشغال قىلىنغان دۆلەت ئىكەنلىكىنى ئېتىراپ قىلىڭلار. تاشقى ئۆز تەقدىرىمىزنى ئۆزىمىز بەلگىلەش ھوقۇقىمىزنى ۋە ئىگىلىك ھوقۇقىمىزنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش كۈرىشىمىزنى قوللاڭلار. ھەر قانداق سۈكۈت خىتاينىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىقىنى جازاسىز داۋاملاشتۇرۇشىغا يول قويىدۇ».
ئىشغال قىلىنغان شەرقىي تۈركىستاندىكى خىتاينىڭ ۋەھشىيلىكى پەقەتلا كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكى ئەمەس بەلكى ئۇ قەستەن ئىرقىي قىرغىنچىلىق ئىستراتېگىيىسىدۇر. بۇنىڭدىكى مەقسەت پۈتكۈل خەلقنى ۋە ئۇلارنىڭ مول مەدەنىيەت مىراسلىرىنى يوقىتىش، بۇ قىلمىشلار خەلقئارا جەمئىيەت سەل قارىسا بولمايدىغان ئېغىر جىنايەتتۇر. خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئېلىپ بېرىۋاتقان مۇستەملىكىچىلىك، ئىرقىي قىرغىنچىلىق ۋە ئىشغالىيەت تەشۋىقاتى چوقۇم مۇستەبىتلىك ۋە تەكشۈرۈلمىگەن دۆلەت زوراۋانلىقى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان دۇنياۋى تەھدىدنىڭ بىر قىسمى دەپ ئېتىراپ قىلىنىشى كېرەك.
سۈرگۈندىكى شەرقىي تۈركىستان ھۆكۈمىتىنىڭ تاشقى ئىشلار ۋە بىخەتەرلىك مىنىستىرى سالىھ خۇدايار خەلقئارا قانۇن بويىچە شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئىشلىرىنى قوللاشنىڭ دۇنياۋى مەسئۇلىيەت ئىكەنلىكىنى تەكىتلىدى:
«بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ئومۇمىي مەجلىسىنىڭ 1973-يىلى ماقۇللانغان 3070-نومۇرلۇق قارارى مۇستەملىكە ھۆكۈمرانلىقىدىكى بارلىق خەلقلەرنىڭ ئۆز تەقدىرىنى ئۆزى بەلگىلەش، ئەركىنلىك ۋە مۇستەقىللىق ھوقۇقىدىن ئايرىلالمايدىغان ھوقۇقىنى يەنە بىر قېتىم ئىسپاتلىدى. بۇ پرىنسىپ شەرقىي تۈركىستانغا ماس كېلىدۇ، دۇنيا جامائىتى خەلقئارا قانۇندىكى مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىپ، ئىنسانىي ئەخلاق بۇرچىنى تونۇپ، خەلقىمىزنى ھەرجەھەتتىن، ھېچبولمىسا، ماددىي ۋە سىياسىي جەھەتتىن قوللىشى كېرەك».
خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستان ھەققىدىكى يالغان تەشۋىقاتى تارىخى ھەقىقەتكە ئۇيغۇن ئەمەس، بەلكى ئەركىن ۋە ئىگىلىك ھوقۇقلۇق دۆلەتنىڭ زوراۋانلارچە بويسۇندۇرۇلۇشىنى قانۇنلاشتۇرۇش ئۈچۈن ئويدۇرۇلغان توقۇلما ھېكايىلەردۇر. 1949-يىلى 10-ئاينىڭ 12-كۈنى ، خىتاي كومپارتىيىسى سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ قوللىشى بىلەن شەرقىي تۈركىستانغا بېسىپ كىرىپ، ھازىرقى زامان تارىخىدىكى ئەڭ ئۇزۇن ۋە ئەڭ رەھىمسىز ئىشغالىيەتنى باشلىدى. شۇنىڭدىن كېيىن، شەرقىي تۈركىستان بېسىۋېلىنغاندىن بۇيان بېيجىڭ تەرىپىدىن «شىنجاڭ [يېڭى مۇستەملىكىسى / يېڭى تېررىتورىيە]» دەپ ئۆزگەرتىلگەن بولۇپ، زامانىۋى جازا لاگېرلىرى، مەجبۇرىي ئەمگەك لاگېرلىرى، كەڭ كۆلەمدە تۇغماس قىلىش ۋە ئۇيغۇر قاتارلىق مىللەتلەرنىڭ مەدەنىيىتى، دىنى ۋە كىملىكىنى ئۈزۈل-كېسىل باستۇرۇش بىلەن تەڭداش بولۇپ قالدى… خەلقئارا جەمئىيەت تېخىچە سۈكۈتتە تۇرماقتا، بۇگۈنمۇ خىتاي ئۈچۈن جازاغا تارتىلمايدىغان يەنە بىر كۈندۇر.
شەرقىي تۈركىستان خەلقى خەلقئارا جىنايى ئىشلار سوتىنىڭ شى جىنپىڭنى ئۆز ئىچىگە ئالغان خىتاي ئەمەلدارلىرىنى ئىرقىي قىرغىنچىلىق ۋە ئىنسانىيەتكە قارشى تۇرۇش جىنايىتى بىلەن ئەيىبلەپ جازاغا تارتىشىنى تەلەپ قىلىدۇ، بىز رىم نىزامنامىسىدىكى ھەرقايسى تەرەپلەرنى قانۇنىي ئەرزلىرىمىزنى قوللاشقا چاقىرىمىز. بۇنىڭدىن باشقا، بىز خەلقئارا ئەدلىيە سوتى (ICJ) نىڭ خىتاينىڭ خەلقئارا قانۇنغا خىلاپلىق قىلغان ئېغىر مەسئۇلىيەتنى بىر تەرەپ قىلىشىنى تەلەپ قىلىمىز.
شەرقىي تۈركىستان خەلقىنىڭ ۋەدىسى تەۋرەنمەيدۇ: بىز شەرقىي تۈركىستان ئەركىن بولغۇچە مۇستەقىللىق كۈرىشىنى داۋاملاشتۇرىمىز. بىز خەلقئارا جەمئىيەتنى ئادالەت، ئىگىلىك ھوقۇق ۋە ئىززەت-ھۆرمەت ئۈچۈن ئېلىپ بېرىلغان بۇ كۈرەشتە بىز بىلەن بىللە تۇرۇشقا چاقىرىمىز. مىليونلىغان ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈرك خەلقلىرىنىڭ كەلگۈسى دۇنيانىڭ ئەخلاقىي جاسارىتى ۋە ھەرىكەت ئىرادىسىگە باغلىق.
