ئاخبارات دوكىلاتى – دەرھال تارقىتىلىدۇ
شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندى ھۆكۈمىتى (ETGE)
East-Turkistan.Net
contact@East-Turkistan.Net
2025-يىلى 10-ئاينىڭ 14-كۈنى
شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندى ھۆكۈمىتى (ETGE)
شىۋېتسىيە ھۆكۈمىتىنى 2025-يىلى 10-ئاينىڭ 16–17-كۈنى خىتاي
بىلەن بولىدىغان دىپلوماتىك كۆرۈشۈشلەردە، خىتاي تەرىپىدىن ئىشغال قىلىنغان شەرقىي
تۈركىستاندا ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز ۋە باشقا تۈركىي خەلقلەرگە قارىتىلىۋاتقان
ئىرقىي قىرغىنچىلىققا قارشى قەتئىي ۋە پىرىنسىپلىق پوزىتسىيە تۇتۇشقا چاقىرىدۇ.
شىۋېتسىيە ھۆكۈمىتى كىشىلىك ھوقۇق، ئەركىنلىك، ئۆز تەقدىرىنى
ئۆزى بەلگىلەش ۋە مۇستەملىكىدىن قۇتۇلۇش مەسىلىلىرىدە تارىخىدىن بۇيان كۈچلۈك
مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئېلىپ كەلگەن دۆلەت سۈپىتىدە، بۇ جىنايەتلەرگە قارشى تۇرۇش
ئەخلاقىي ۋە مىللىي مەسئۇلىيىتىنى ئۆز ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك. ئىرقىي قىرغىنچىلىق
ۋە ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەتلەرنى سادىر قىلىۋاتقان تاجاۋۇزچى ھاكىمىيەت بىلەن
بولغان ھەرقانداق ئالاقە ئادالەت ۋە جاۋابكارلىق قىممەتلىرىنىڭ بەدىلىگە
بولماسلىقى كېرەك.
2025-يىلى 12-ئۆكتەبىر — خىتاي خەلق
جۇمھۇرىيىتىنىڭ شەرقىي تۈركىستانغا قوراللىق تاجاۋۇز قىلغانلىقىنىڭ 76 يىللىقى،
شۇنداقلا شەرقىي تۈركىستاننى زورغا ئاتالمىش «شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى» دەپ
بېكىتىپ، قوراللىق ئىشغالىيىتىنى قانۇنىيلاشتۇرماقچى بولغانلىقىنىڭ 70 يىللىقىغا
توغرا كېلىدۇ. بۇ يىللار شەرقىي تۈركىستان خەلقلىرىگە قارىتىلغان زۇلۇم، مەدەنىيەت
دەپسەندىچىلىكى، زوراۋانلىق ۋە سىستېمىلىق يوقىتىش سىياسىتىنىڭ داۋامىنى ئەكس
ئەتتۈرىدۇ.
شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندى ھۆكۈمىتى شىۋېتسىيە تاشقى ئىشلار
مىنىستىرى مارىيا مالمېر ستېنېرگاردغا تۆۋەندىكى مەسىلىلەرنى خىتاي ئەمەلدارلىرىغا
ئوتتۇرىغا قويۇشنى تەلەپ قىلىدۇ:
1.
تۈرك
نوپۇسىنى تۆۋەنلىتىش مەقسىتىدە ئېلىپ بېرىلىۋاتقان شەرقىي تۈركىستان ئاياللىرىنىڭ
مەجبۇرىي تۇغماس قىلىنىشى؛
2.
تۈركىي
مەدەنىيەت ۋە كىملىكنى يوقىتىش ئۈچۈن بىر مىليوندىن ئارتۇق ئۇيغۇر ۋە تۈرك سوي بالىسىنىڭ
مەجبۇرىي ئاسسىمىلياتسىيە قىلىنىشى؛
3.
مىليونلىغان
ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي خەلقلەرنىڭ جازا لاگېرلىرىغا كەڭ كۆلەمدە تۇتقۇن قىلىنىپ،
مەجبۇرىي تەربىيەلەش، قىيناش ۋە مەجبۇرىي ئەمگەككە سېلىنىشى؛
4.
ئىچكى ۋە
خەلقئارا تەمىنلەش زەنجىرىدە ئىشلىتىلىۋاتقان مەجبۇرىي ئەمگەك بىلەن باغلانغان
ئىشلەپچىقىرىش سىستېمىسى؛
5.
يىلدا
نەچچە ئون مىڭ ياش ئۇيغۇرنىڭ ئورگانلىرى ئېلىنىش سەۋەبىدىن ھاياتىدىن ئايرىلىشى؛
6.
تۈركىي
تىل، مەدەنىيەت ۋە دىنىي ھاياتنىڭ سىستېمىلىق باستۇرۇلۇشى؛
7.
چەتئەللەردىكى
شەرقىي تۈركىستان پائالىيەتچىلىرى، مۇخبىرلار ۋە ئاكادېمىكلارغا قارىتىلغان
خىتاينىڭ جاسۇسلۇقلىرى ۋە دۆلەت ھالقىغان زىيانكەشلىكلىرى.
«شىۋېتسىيەنىڭ مۇستەملىكە زۇلۇمى ۋە ئىرقىي
قىرغىنچىلىققا تارىخى ۋە ئەخلاقىي نۇقتىدىن تاقابىل تۇرۇش مەسئۇلىيىتى بار. شەرقىي
تۈركىستاندىكى ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي خەلقلەر سىستېمىلىق ئېتنىك تازىلاش ۋە كۈلتۈر
يوقىتىش سىياسىتىگە دۇچ كەلمەكتە. مىنىستىر مالمېر ستېنېرگارد بۇ جىنايەتلەرنى
رەسمەن ئەيىبلىشى، مەجبۇرىي تۇغماس قىلىش، بالىلارنى ئايرىپ يىغىۋېلىش، توپلۇم
ئەزالىرىنى تۇتقۇن قىلىش ۋە مەجبۇرىي ئەمگەك قاتارلىقلارنى توختىتىشنى تەلەپ
قىلىشى، شۇنداقلا خەلقئارا جىنايەت سوت مەھكىمىسى ئارقىلىق ئادالەتنى قولغا
كەلتۈرۈش تىرىشچانلىقىمىزنى قوللىشى كېرەك. مۇستەملىكە قىرغىنچىلىقى ئالدىدا سۈكۈت
قىلىش ئۇنىڭ بىلەن شېرىك بولۇش بىلەن باراۋەر».
— دوكتور
سايراگۇل ساۋتىباي، شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندى
ھۆكۈمىتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى، شىۋېتسىيە پۇقراسى
شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندى ھۆكۈمىتى شىۋېتسىيە ھۆكۈمىتىدىن
تۆۋەندىكى ئىشلارنى مۇراجىئەت قىلىدۇ:
1.
خىتاينىڭ
شەرقىي تۈركىستاندا ئېلىپ بېرىۋاتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىقىنى ئاشكارا ئەيىبلىشى؛
2.
خىتاينىڭ
قانۇنسىز مۇستەملىكە ئىشغالىيىتىنى ئەيىبلىپ، شەرقىي تۈركىستاننى ئىشغال ئاستىدىكى
دۆلەت سۈپىتىدە رەسمەن ئېتىراپ قىلىشى؛
3.
ئىرقىي
قىرغىنچىلىق ۋە ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەتلەرنىڭ زىيانكەشلىرى ئۈچۈن ئادالەتنى كاپالەتلەندۈرۈش
ئۈچۈن، رىم نىزامنامىسىغا ئەزا دۆلەتلەر مەجلىسىدە شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىنى
ئوتتۇرىغا قويۇشى ۋە قوللىشى؛
4.
خىتاي
بىلەن بولغان سودىدا، مەجبۇرىي ئەمگەك بىلەن باغلانغان ماللارنىڭ ئادالەت ۋە
كىشىلىك ئەخلاققا زىت ئىكەنلىكىنى ئاشكارا كۆرسىتىشى؛
5.
خىتاينىڭ
شىۋېتسىيە ۋە دىئاسپورادىكى شەرقىي تۈركىستانلىقلارغا قارىتىلغان دۆلەت ھالقىغان
جاسۇسلۇق ۋە باستۇرۇش پائالىيەتلىرىگە قارشى پوزىتسىيە تۇتۇشى؛
6.
شىۋېتسىيەنىڭ
دىپلوماتىيە سىياسىتىدە كىشىلىك ھوقۇق ۋە ئەركىنلىك پىرىنسىپلىرىنى ئىلگىرى سۈرۈپ،
ئىرقىي قىرغىنچىلىق سادىر قىلىۋاتقان ھاكىمىيەت بىلەن داۋاملىق ئالاقە قىلىشنىڭ
قوبۇل قىلىنمايدىغانلىقىنى ئېنىق بىلدۈرۈشى.
شىۋېتسىيەنىڭ بۇ مەسىلىلەردىكى قەتئىي پوزىتسىيەسى، ئۆزىنىڭ
تارىخىي قىممەتلىرىگە بولغان ھۆرمەتنى ئەكس ئەتتۈرىدۇ ۋە ئىرقىي قىرغىنچىلىق،
مەجبۇرىي تۇغماس قىلىش، بالىلارنى ئايرىپ يىغىۋېلىش، كەڭ كۆلەمدە تۇتقۇن قىلىش،
مەجبۇرىي ئەمگەك ۋە مەدەنىيەت دەپسەندىچىلىكىگە قارشى كۈچلۈك سىگنال بولىدۇ.